เมื่อถาม นศ ว่า หมอจะ Permanent cement ด้วยอะไร 100 ทั้ง 100 ตอบว่า
“เคสนี้ ฟัน Vital ผมเลือก Polycarboxylate cement ครับ เพราะไม่ irritate pulp”
“เคสนี้ ฟัน Non Vital ผมเลือก Zinc Phospate cement ครับ”
เอางี้ เรามานับหนึ่งกันใหม่กันดีกว่า
วันนี้ขออ้างอิงจาก paper
Pulpal reaction to polycarboxylate and zinc phosphate cements used with inlays in deep cavity preparations
ของ Brannstrom M, Nyborg H. ในปี 1977 ละกัน
คือมีการทดสอบ ยึด inlays ในเคสที่ลึกๆแล้วสังเกตุ sign ของ inflam ที่เกิดขึ้นในทาง Histology
https://www.sciencedirect.com/…/a…/abs/pii/S000281777742021X
จริงๆ ต้องขอย้อนไปก่อน 17 ปีที่แล้ว (1960) สองคนนี้ละ Brannstrom M, Nyborg H. { Dentinal and pulpal response. IV. Pulp reaction to zinc oxyphosphate cement—a morphologic study on dog and man.}
เป็นคนทดลองแล้วรายงานผลเองว่าตัว Zinc phosphate cement ทำให้เกิดการ irritate pulp หากไม่ทำการ ปกป้อง pulp ด้วย polystyrene line ซึ่งในการศึกษานี้เขาล้าง dentine ด้วยน้ำเปล่าเฉยๆก่อน ยึด inlays
ต่อมาภายหลังเขาได้สังเกตุว่าถ้าล้าง cavity ด้วย surface-active และ microbicidal solution จะพบว่า ไม่เกิด pupal reaction ตามมา
เลยเป็นที่มาของ Paper ในปี 1977 เป็นการหักล้างข้อสรุปตัวเองเมื่อ 17 ปีที่แล้ว
ก็จะคือจะมีการล้าง cavity ด้วยน้ำเปล่าก่อน แล้วเป่าให้แห้ง 5 วินาที หลังจากนั้นจะใช้พู่กันเล็กๆถู cavity ด้วย
microbicidal solution แล้วทิ้งไว้ 1 นาที จึงล้างออกแล้ว เป่า cavity ให้แห้ง
โดย sample มี ระยะห่างจาก pulp มาถึง floor ของ cavity อยู่ที่ 0-1 มม. (mean 0.42 มม.)
ผลการทดลอง 78 ซี่ ไม่พบการ inflam 76 ซี่แบ่งเป็น Zincphosphate 37 ซี่และ Polycarboxylate 39 ซี่ 2 ซี่ที่พบsign inflam เป็น Zincphosphate และ Polycarboxylate อย่างละ 1 ซี่ โดยตรวจพบ Bacteria ที่ floor ของ cavity
นอกจากนี้ เขายังส่อง histology ดูต่อ 6 wk ก็พบว่าไม่มี sign ของ infammation ทั้ง 2 กลุ่มเลย
ใน paper นี้เลยสรุปว่า สาเหตุของ pulp irritate น่าจะมาจาก การที่ทำความสะอาด cavity ไม่เพียงพอ หรือการที่หลงเหลือ bacteria อยู่ทำให้มีการเจริญเติบโตหลังที่เราใส่ ครอบฟันไปแล้วที่ผิว cavity ไม่ได้มีสาเหตุจาก pH เลย
ความจริงแล้ว Zinc phosphate cement หลังจากผสมเสร็จ มีค่า pH 2 และจะเพิ่มขึ้นเป็น 5.5 ในภายหลัง 24 ชั่วโมง
ส่วน Polycarboxylate cement หลังจากผสมเสร็จ มีค่า pH 3.4 และจะเพิ่มขึ้นเป็น 5.9 ในภายหลัง 24 ชั่วโมง
ถามว่ามันต่างกันมากไหม ในทางเคมีก็ ประมาณ 140 เท่า (pH เป็นค่า log ฐาน 10)
ถ้าเรา concern เรื่อง pH อยู่ ก็คงแนะตามหนังสือ phillip’s science of dental materials ของ Anusavice ในบท Dental cement ก็ได้แนะนำว่า ในกรณีที่ cavity ลึกมากให้ liner ด้วยพวก calcium hydroxide เพื่อทั้งเพิ่มระยะห่างของ cavity และหน้าที่ antimicrobial
เพิ่มเติมเรื่อง Remaining Dentine Thickness (RDT)
A 0.5-mm thickness reduces the effect of
toxins by 75%. Bandlish et al (2006)
A 1.0-mm thickness reduces the effect of toxins by 90%. Pameijer et al (1991)
A 2.0-mm thickness or more lead to a
little pulpal reaction Stanley (1994)
ดังนั้นต่อไป เราไม่อาจคำนึงเพียงแค่เรื่องของ irritate pulp แล้ว
อยากให้เลือก Cement จาก enviroment สภาพ abutment และ ชนิดของ restoration มากกว่าครับ
